Tuesday, January 31, 2012

БАГШ НАРЫН БАЯРЫН МЭНД ХҮРГЭЕ

Өөрөөрөө биш шавиараа бахархаж зовлонгоо мартдаг
Өргөн түмний үрсийг гэсээр жаргалаа мартдаг
Саруул танхимд шавь нартайгаа шуугихдаа амьдралаа мартдаг
Самбар шохой ном, дэвтэр дунд ар гэрээ мартдаг
Нарт хорвоод байхгүй нандин сайхан албыг эзэмшсэн
Багш танд МОНГОЛЫН БАГШ НАРЫН 45 дахь өдрийн баярын мэнд хүргэе

Шавь Цэдэвээс нь

Monday, January 30, 2012

БҮСГҮЙ МИНЬ ЧИ ТОЛИНД ХАРАХДАА ИНЭЭМСЭГЛЭЖ ЯВААРАЙ

Бүсгүй минь чинь толинд харахдаа инээмсэглэж байгаарай
Бүдэрч унасан чулуугаа хараад ч инээж яваарай
Ертөнцийн юм бүхэн чиний л төлөө хөдөлж байдаг
Ерөөлгүй энэ чулуу ч гэсэн чамайг ухаажиг гэж зам хөндлөн хэвтэнэ.

Тэртээх зуунд дайчин эрс чиний төлөө бүлээн цусаа урсгаж
Түмүүжин хаан чамайг амгалан байг гэж энэ улс гүрнэ байгуулж
Чиний үзэсгэлэн гуаг тунхаглаж олон зураачид бүтээлээ мөнхөлж
Чамайг уяраах гэж олон найрагчид шүлгээрээ уралддаг
Эрхэс нараа тойрон эргэх тэнхлэг нь чи билээ
Эрдэмтэн мэргэд чамайг жаргаах гэж сургаал номоо хайрладаг билээ
Энэ цэлмэг хөх тэнгэрт минь алгасалгүй
Нар сар хүртэл чиний л төлөө ээлжилж хөөрдөг билээ.

Дуулсан дуунд нь уяраг гэж эгшигт айзам ийм уянгалаг байдаг
Дурлал хайраараа жаргаах гэж эр хүн ийм ухаантай байдаг
Дуурсах нэрээ өөрөө олоорой гээд
Дуудах нэр чинь ийм утгатай байдаг

Будант энэ орчлонд чамайг
Бусдыг өөрөөсөө илүү хайрлаж сураарай гэж
Бурхад чамайг эмэгтэй хүн эх хүн болгосон билээ
Бүсгүй минь чи

Өглөө сэрээд инээмсэглэж байгаарай
Өнөөдөр, хоёр маргаашаас үнэтэй шүү
www.busguinet.mn

Thursday, January 26, 2012

БЛОГИЙН ГИШҮҮД БИЧИЖ БАЙНА

Хорвоо дээр хамгийн харамсалтай зүйлийн нэг бол, хайрт чинь биш харин хайрлаж байсан тэр хачин сайхан хайр явчихсан байхыг мэдрэх. Тэр хүнтэй хамт байх байтугай хичнээн жилийн дараа гэнэт таараад, зүрх чинь зүүгээр хатгуулсийм шиг лугшихгүй байхыг мэдрэх тэр үед, ертөнц ердийн нэг кино шиг сайхан дурсамжаар л дуусдагийг ухаардгийм даа гэж. Тийм учраас амьдралд алдсан ч гэсэн хайрла. Учир нь кино дууслаа гээд амьдрал дуусахгүй ээ хө гэж ккк

А.Арман

Friday, January 20, 2012

ЭЭЖДЭЭ БИЧИХ МИНИЙ ЗАХИДАЛ


Би өнөөдөр 12 нас хүрлээ. 12 нас хүртэлээ ээжийнхээ өвөрт унтлаа. Ээж минь та их сайхан сэтгэлтэй хүн. Биднийг юу хийнэ ямар зүйл хйиэсн ч хориглоно гэж байхгүй, юу гуйна авч өгөхийг л бодно.
Ямар ч алдаа гаргасан үл зэмлэнэ. Би хэзээ ч ээжээсээ тэгж болохгүй ингэж болохгүй гэдэг үг сонсож байгаагүй.
Миний ээжийн надад хийж өгсөн зүйл нарнаас том оддоос ч их билээ.
Ямар нэгэн ивээл хаялагын нөлөөн дор, хэн нэгэн хүний сүүдэр дор нийт тогтсон үзэлд захирагдаж түүнээс хамаарч амьдрахыг би үргэлж эсэргүүцдэг. Энэ бол ээжийн минь өгсөн хамгийн том үнэт зүйлийн нэг билээ.
Амьдралд уруудсан ч өндөрт гарсан ч өөртөө болон өрөөл бусдад чин шударгаар хандаж яг л ээж тань шиг ээ тийм хүн болно гэж мөрөөдөж явна хүү чинь. Бас таньтайгаа хамт мянга мянган жил хамт баймаар байна 
Таньдаа хүү нь маш их хайртай шүү.


12 насны төрсөн өдрөөрөө ээждээ
хүү Идэржавхлангаас

Monday, January 16, 2012

БАРАГДАШГҮЙН ШҮЛЭГ

Баруунаа жаргаж,
Зүүнээ мандах
Нар барагдахгүй...
Унтахнаа зүүдэлж,
Сэрэхнээ санах
Сэтгэл барагдахгүй...
Хүсэхнээ хясаж,
Хүрэхнээ хулжих
Хүсэл барагдахгүй...
Жаргахнаа зовж,
Зовохноо жаргах
Заяа барагдахгүй,
Төрөхнөө үхэж,
Үхэхнээ төрөх
Жам барагдахгүй...
Б.Лхагвасүрэн

Tuesday, January 10, 2012

ЧИН СЭТГЭЛИЙН ЗАХИДАЛ

Хайрт гэргий халамжит хань чамдаа бичсэн захиагаа багшийнхаа блог дээр тавилаа. 
Сайн байна уу? Миний амьдралын түшиг тулгуур болсон хонгорхон хайрт хань минь. Би чамдаа захидал бичилгүй 25 жил болжээ. Тэртээ 1987 онд чамдаа зориулсан захидлууд минь хайр, мөрөөдлийн үгээр дүүрэн, хүсэмжилж санасан утга бүхий захидлууд байдагсан. Цэргийн залуу би чинийхээ сонин дээр гарсан зургийг харж дурлачихаад, заавал чамтай танилцаж сууна гэж өөртөө амлаж байж, түүнийгээ биелүүлсэн. Харин хэдэн жил өнгөрч, бид хоёр алганы ар өвөр мэт салшгүй болж, зөвхөн жаргалыг сүлэлдүүлэн амьдарч иржээ. Би өнөөдөр чамдаа хайрын тухай бичье гэж бодсонгүй. Зүгээр л чи минь ямар эмэгтэй вэ? гэдгийг хэлэхээр энэхүү захидлыг бичиж сууна.
Ертөнцийн эмэгтэй хүн бүр өөрийн гоо сайхан, онцлог төрхтэй. Муухай эмэгтэй гэж нэгээхэн ч үгүй. Миний хань тэдэнтэй л адил эмэгтэй. Чи минь миссийн тэмцээнд оролцож, мэргэдтэй цэцлэн ухаан уралдуулж яваагүй ч төгс төгөлдөр, ялдам сайхан ааль, дэндүү нүдэнд дулаахан эгэл даруу дүр төрх, аливаа зүйлийн учир явдлыг таниулан, арга замыг тодорхойлон гаргадаг ухаалаг чанар чинь хэнтэй ч зүйрлэшгүй. Үнэндээ эрдэм мэдлэгтэй, эрхэмсэг дүр төрх бүхий бүсгүйчүүд ямар сайн байлаа ч 25 жил ханилсан чамтай минь зүйрлэгдэх үү? Тийм л учраас ханилсан хань хамгийн сайхан гэдэг нь тэр шүү дээ. Мэдээж сайхан бүхэн цогцолсон, хүний хайлан болсон бүсгүйчүүд миний эргэн тойронд олон байдаг. Тэд сэтгэл зүрх, урам зоригийг минь сэргээн  харилцаж, ярилцаж, хамтран ажиллаж, сурч байгаад маш их баяртай байдаг даа. Миний сайхан хань бүсгүй хүний заяа, тавьлан төөргийг уруудаж биш сөрж яваа нь чамд минь зарим эр хүнд ч байхгүй эрэмгий зориг, эрч хүч байгааг харуулдаг. Сонин юм шүү. Хүнд байх сайхан чанар бүхэн цогцолсон ховорхон бүсгүйг сонингоос олж авсан би азтай эр хүн. Чамайгаа илүү магтая гэхээр хайрын үгс л орж ирээд байна. Чамдаа хайртай шүү. Эглийн эгэл эрхэм хүн, насны ханьдаа үргэлж баярлаж явдгаа хэлж, энэхүү захидлаа өндөрлөе.   Түр баяртай хань минь. Би удахгүй очно оо.

Магистрант Гансүхтэн Г.Батчулуун

Хардах хэрэггүй би чамд үнэнч
Харамлах хэрэггүй би чинийх
Санах хэрэггүй би чамтай цуг
Санаашрах хэрэггүй би чамд хайртай

Сэм сэмхэн чи надруу хараад ч байх шиг
Сэтгэл дотроо нэг юм нуугаад ч байх шиг
Нүд чинь нэг л аргадаад ч байх шиг
Нүгэл байгаадаа би өөрөө дурлачихсан юм болов уу?

Нулимснаас гашуун үг байдгийг чи мэдэхгүй
Нууцхан булгилах зүрхэнд хайр байдгийг чи мэдэхгүй
Дусал нулимсанд дурлал байдгийг чи мэдэхгүй
Дуулаагүй дуунд эгшиг байдгийг ч чи мэдэхгүй шүү дээ.

Хорвоо гэдэг хуурамч юм
Хорьсоор байтал чамдаа дасчихлаа
Хайр гэдэг агуу юм
Хажууд чинь байвч чамайгаа санах юмаа...     
Т.Э

ЧИН СЭТГЭЛИЙН ЗАХИДАЛ

Шинэ өглөөний тунгалаг нарны мишээлтэй хамт чин сэтгэлийн үнсэлт бэлэглэж мэндчилье.
Хөгжил дэвшил техник технологийн эрин зуунд амьдарч яваа та бидэнд бие биедээ захидал бичих ч зав гардаггүй мэт. Учир нь, энэ захидлыг бичихээр бодож суухдаа хамгийн сүүлд хэзээ, хэнд ийнхүү сэтгэлийн гүнээс хөврөх үгсийг буулган захидал бичиж сууснаа санахгүй байна. Магадгүй утасны дуудлага, мейл, мессэж, мессэнжэр гээд захидлыг орлох үүрэг бүхий үйлчилгээ хэт олширсных бас харилцаа холбооны эдгээр аргуудад найдан жаахан залхуурсан надтай ч холбоотой байх. Ингээд бодож суухад захидал бичихээс гадна нүд рүү чинь эгцэлж харж байгаад эдгээр үгсийг хэлчихмээр, гэхдээ зориг хүрэхгүй л дээ.
Юутай ч, нэгнээ магтсан захидал бичих даалгавар авсандаа энэ захидлыг бичиж суугаа юм биш, чин сэтгэлээсээ жинхэнээсээ бичмээр байсан учраас энэ үгс миний сэтгэлээс өөрийн тань сэтгэлд хүрч байгаа гэдгийг хэлмээр байна. Сэтгэлээс гарсан үгс сэтгэлд хүрдэг гэж итгэдэг учраас энэ үгийг хэлж байгаа юм.
Хамгийн ихээр сургууль руу яарах шалтгаан болж, бас сургуулиас салж ядан хоргодох нэгэн учир болж байдаг болохоор энэ захидлыг өөрт тань хаягласан нь учиртай. Хөгжилтэй, бас хөөрхөн, хааяа сахилгагүй ч юм шиг тэр төрхөнд чинь би дуртай. Ямар гоё дуулдаг, бас эвтэйхэн бүжиглэчихдэг, хамт олон дундаа нэр хүндтэй, санаачилгатай, ухаалаг, ойлгомжтой цэгцтэй, чин сэтгэлээсээ ярилцдаг тэр бүх зан чанараар чинь би бахархдаг.
Өнөөдөр бүр хөөрхөн харагдаж байна гээч, өглөө бүр энэ л төрхийг чинь харах гэж гэрээсээ эртлэн гарч, өөрт чинь л гоё харагдах гэж дахин дахин тольдож, сүрчигний чинь үнэрт сэтгэл яардаг гээд бас хэлчихье. Хамт суугаад хичээлээ хийхдээ илүү бүтээлч, урд чинь гараад даалгавраа танилцуулахдаа нүднээс чинь нэг тийм дулаахан эерэг энериг мэдэрдэг.
Магадгүй хэн нэгний хувьд хамгийн хөөрхөн, бас хамгийн сайхан, хамгийн саак, хамгийн гайхамшигтэй давтагдашгүй, хэнтэй ч зүйрлэшгүй залуу нь та, би эргэлзэхгүй байна.
Алхам тутамд минь эмэгтэй хүн гэдгийг минь мэдрүүлдэг Ангийн залуус та нартаа хайртай шүү. Амжилт хүсье.  

 Магистрант Цэсэн.

Monday, January 9, 2012

Амьдрал бол алтан боломж, үнэ цэнийг нь ойлго.
Амьдрал бол маш сайхан, харж чаддаг бай.
Амьдрал бол аз жаргал, мэдэрч сур.
Амьдрал бол мөрөөдөл, биелүүлж сур.
Амьдрал бол дайн, тэмцэж сур.
Амьдрал бол үүрэг, гүйцэтгэж сур.
Амьдрал бол өв хөрөнгө, хамгаалж сур.
Амьдрал бол баяр, баясаж сур.
Амьдрал бол оньсого, тааж сур.
Амьдрал бол амлалт, биелүүлж сур.
Амьдрал бол уйтгар гуниг, дуугүй байж сур.
Амьдрал бол дуу, дуулж сур.
Амьдрал бол тэмцэл, тэвчиж сур.

Tuesday, January 3, 2012

УРАН ШУВУУНЫ АМЬДРАЛ-12

Уран шувуу өглөө эртлэн босоод өнөөх л мөрөөдлийнхөө талаархи бодолдоо умбав. Энэ бүх хугацаанд хажууд нь байсан мөрөөдлөө таньж чадаагүйдээ хичнээн ихээр гэмшсэн ч мөрөөдлийг нь тээж явсан бяцхан Харайцаанаас "Уучлал" хүсэх зориг хүрсэнгүй. Үргэлж хажууд нь сүүдэр шиг дагаж өөдөлж уруудахад нь дэргэд нь байсан Хараацай өөрийг нь огтхон ч анзаардаггүйд өдөр өдрөөр дассаар нэгэнтээ цөхөрч дууссан байлаа.
Уран шувуу бодлоо. "Би мөрөөдлөө алдчихлаа гээд л хайгаад л байсан хайгаад л байсан. Гэтэл дэргэд минь  үргэлж надтай хамт байсан намайг ирлэж хурцалж байсан түүнийгээ би танихгүй явжээ. Би яаж чадав аа" 
Ийнхүү бодож байтал Харайцаа дэргэд нь ирээд...
Анх чамайг мөрөөдлөө алдчихлаа гээд хайж, түүнийхээ төлөө тэмцэж байхад дэргэд чинь байгаа намайг танихгүй байгаад гомдож байсан ч Мөрөөдлийнхөө төлөө тэмцэж дээрэмчдийн ертөнцийн хатуу хүтүүг хичнээн их зориг золбоогоор давж байхыг хараад би бахархан чамайг хайрлаж, чиний хажуунаас холдож чадаагүй. Гэвч цаг хугацааны эрхээр дэргэд чинь байгаа намайг ердөө ч танихгүй байгаад чинь сэтгэл минь сэмэрсээр өнөөдөр би чамаас явахаар шийдлээ.
Мөрөөдлөө алдчихлаа гээд хайж байсан шигээ өнөөдөр чи үнэхээр мөрөөдлөө хайх замдаа гар даа. Би явлаа. Үнэн хэрэгтээ мөрөөдлийг чинь "дээрэмчдийн ертөнц" хулгайлсан гэж чи бодож байсан ч хэн ч чамаас мөрөөдлийг чинь хулгайлаагүй харин чи өөрөө мөрөөдлөө таниагүй. Одоо би явлаа. Хэрхэн яаж намайг олохоо өөрөө мэдээ. Харин чамд захих зүйл ганцхан л байна. "Авах биш, өгөхийн сэтгэлээр амьдараарай". Бусдын төлөө гэсэн чиний өчүүхэн сэтгэл, өчүүхэн үйл хэмжээлшгүй их баяр хөөр аз жаргал дагуулдаг юм шүү гэж хэлээд нисэн одлоо. Уран шувуу энэ үгний учрыг ухаж ойлгох гээд чадсангүй. Бодож болгоох сэхээрэл ч байсангүй. Хамгийн гол нь энэ бүх хугацаанд дэргэдээ байсан мөрөөдлөө танилгүй, түүнийхээ төлөө юу ч хийж чадаагүйдээ харамсаад ч барахгүй байлаа. Энэ хугацаанд мөрөөдлийнхөө төлөө өчнөөн зүйлс хийх алтан боломж, асар их хүч чадал, цаг хугацаагаа алдсандаа гэмшин гэмшин уйлсаар... үлджээ.
Хэдэн хоног уйлсан Уран шувуу чадал нь барагдаж, өндийлөө. Мөрөөдлөө танилгүй төөрч явсаар түүнийгээ алдсаныг нь халуун хайртай "Амьдрал" нь ч уучилсангүй. "Чи өөрөө буруутай" гэж ганцхан үг хэлсээр байлаа. Уран шувуу Бурханыг дуудлаа. Би чамд нэг л зүйл үлдээе гээд атга дүүрэн чихэр өгчихөөд яваад өглөө. Уран шувуу гэнэт маш ихээр ганцаардаж эхлэв.  Нулимс нь урссаар..... 
Хацрыг нь даган урсах нулимсаа арчихаар гараа явуулах гэсэн ч Бурханы үлдээсэн чихэр яг хоёр алганд нь таарсан байсан учир нулимсаа арчвал л чихэр гараас нь унаж асгарах  гээд байлаа. Тэгээд Уран шувуу Бурханы үлдээсэн алга дүүрэн чихрээ хаяж гээхгүйг хичээн замд гарлаа. Замд нь нэгэн ядуу гуйлгачин эр таарлаа. Чихрээ өгч гол нь гараа сулламаар санагдаад өнөөх эр лүү дөхсөнөө гэнэт дургүй нь хүрээд өгсөнгүй.   .... Гар нь чилсээр.... Уран шувуу цааш явсаар. Гэтэл эхнэр нь хүнд өвдсөн хос хоёр залуутай таарлаа. Чихрээ өгөхөөр сарвайсан боловч нөхөр нь эрс дургүйцэж бид 2 авахгүй ээ. Бид өөрсдөө амьдралын төлөө тэмцэж байна. Наадахаас чинь их чихэр олоод авна. Наадахаа хэрэгтэй хүнд нь өг гээд авалгүй  явчихлаа.  
Уран шувуу цааш явлаа. Одоо түүнд юу ч байхгүй. "Мөрөөдөл" нь ч түүнийг хэдэн зуун жил хайрласан "Амьдрал" нь ч дотны анд "Бурхан" ч алга. Атга дүүрэн чихэрнээс өөр юу ч байсангүй. Гол нь мөрөөдөлгүй болсон Уран шувуу зүгээр л нисдэг "Амьтан" болсон байлаа. Гэтэл гэнэт "Хэрэгтэй хүнд нь өг" гэсэн өнөөх үгийг саналаа. Тэгээд гэнэт зориг орж, хэрэгтэй хүн нь таартал гар минь хичнээн эцэж цуцсан ч, өлсөж, ядарсан ч, өлдөж сульдсан ч нэг ширхэг ч чихэр унагахгүй дээ хэмээн шазруун зан нь хөдөлж зоригтойгоор урагшилж эхэллээ. 
Олон хоног ульдаж сульдан Уран шувуу явсаар байлаа. Гэтэл гэнэт бөмбөг тоголж байгаа бяцхан хүү өмнө нь  гараад ирлээ. Хүү уран шувууг харангуутаа хөөх ямар гоё чихэр вэ хэмээн гүйгээд иржээ. Хиргүй тунгалаг сэтгэлийн илэрхийлэл болсон хөөрхөн нүд нь зөвхөн чихэрэн дээр тусаж байгааг Уран шувуу хараад чихрээ сарвайлаа. Хүү баярлан хөөрч чихрийг аваад хөөрөн баясаж, тоголж байсан бөмбөгөө ч орхин гүйж одов. Амтат чихэр аваад бүхнээ мартан хөгжин баясах бяцхан хүүг хараад Уран шувууны сэтгэл сэргэж, баяр хөөрөөр бялхав. Тэгээд гэнэт энэ хорвоод "Авсан хүнээсээ илүүтэйгээр өгсөн хүн баян" болдгийг ухаарчээ. 
Яг энэ үед Харайцай нисээд иржээ. Уран шувуу гайхан чи надаас явчихсан биш үү гэсэнд Харайцай тиймээ гэхдээ чи намайг буцаагаад дуудчихлаа хэ хэ хэмээн хөгжилтэй нь аргагүй инээжээ.     
Торгон хөшиг тогтуухан намирах шиг
Толгодын цаагуур бороо орно
Тосоод өмнөөс нь очье гэтэл
Тойроод өнгөрч магадгүй санагдана.
Айсуй бороо зэрэглээ биш байтал
Аюулхай зүрх минь юунд болгоомжлов
Аз жаргалын хуурамч зэрэглээгээр
Амьдрал намайг гомдоосон бил үү
Хээр талынхаа бороонд ч итгэхгүй
Хэдийдээ ингэж сэтгэл минь хөрөв
Хувь заяандаа найдах ч юмгүй
Хурцхан зан минь яагаад мөхөв
Цайран наашлах бороонд чинь би
Цамцаа нэвт нормоор байна
Цаг хугацаа талийн өнгөрөхөд
Чиний тухай дурсахыг ч хүсэхгүй.
О.Мягмаржав